รูปกายที่มีสมุฏฐาน 4 และสมุฏฐาน 3 อันล่วงเลยอุปาทขณะ มาถึง
ฐิติขณะ. แม้ในฝ่ายวิบาก กามาวจรวิบาก และรูปาวจรวิบากที่เหลือ
เว้นวิบากที่ทำหน้าที่ปฏิสนธิ เป็นปัจฉาชาตปัจจัยโดยส่วนเดียวแก่รูปที่มี
สมุฏฐาน 4 และสมุฏฐาน 3 นั้นเอง. แม้โลกุตตรวิบากที่เกิดขึ้นใน
ปัญจโวการภพ ก็เป็นปัจฉาชาตปัจจัยแก่รูปกายนั้นเหมือนกัน. กิริยาจิต
ที่เป็นไปในภูมิ 3 เฉพาะที่เกิดขึ้นในปัญจโวการภพเท่านั้น เป็นปัจฉา-
ชาตปัจจัยแก่กาย มีประการดังกล่าวแล้ว. ผู้ศึกษาพึงทราบวินิจฉัยแม้โดย
ธรรมที่เป็นปัจจัยยุบบันในปัจฉาชาตปัจจัยนี้ ดังพรรณนามาแล้วแล.
วรรณนานิทเทสแห่งปัจฉาชาตปัจจัย จบ

[13]

อาเสวนปัจจัย